Τρίτη 25 Αυγούστου 2015

Η τεθλασμένη γραμμή ανάμεσα στην ανασφάλεια και την εξουσία



Υπάρχει μονοπάτι ανάμεσα στην ανασφάλεια και την εξουσία, και αν ναι, πόσο εύκολο είναι να το περπατήσει κανείς;

Η ανασφάλεια ερμηνεύεται συνήθως ως αδυναμία, έρχεται και πλασάρεται σαν κάτι που πρέπει κανείς να αποφεύγει, εξ ου και το πρότυπο της αυτοπεποίθησης, που διαφημίζεται με πολλούς τρόπους και αποτελεί ζητούμενο για τις πλατιές μάζες τηλεθεατών και  άλλων εξαρτημένων από τις οθόνες. Ο ανασφαλής άνθρωπος είναι ο αδύναμος, ή φαινομενικά αδύναμος άνθρωπος που δεν είναι σίγουρος για τον εαυτό του. Συνήθως δεν προσελκύει ανθρώπους γύρω του, παρά μόνο όσους θέλουν να επιβεβαιώσουν την αυτοπεποίθηση που μόλις απέκτησαν, ξεσπώντας πάνω του. Γενικώς τέτοιοι άνθρωποι φοβούνται πολύ. Φαντάζουν ή πολλές φορές αυτοπαρουσιάζονται ως θύματα.
Από την άλλη έχουμε τους λεγόμενους θύτες, αν όντως δηλαδή οι προηγούμενοι είναι θύματα. Αν χρησιμοποιήσουμε το προηγούμενο σχήμα, είναι όσοι νοιώθουν καλά με τον εαυτό τους, τόσο πολύ όμως που να τον θεωρούν σημαντικότερο από ό,τι άλλο Αναγκαία συνέπεια του παραπάνω και της ύπαρξής τους, είναι το να ζητούν από τους άλλους, να ισοπεδώνουν οτιδήποτε δε θεωρούν τόσο σημαντικό, οτιδήποτε στέκεται εμπόδιο μπροστά τους. Όλα τα προηγούμενα, είναι εντελώς φυσιολογικά και δίνουν σε αυτούς και στους όμοιούς τους μια αίσθηση ευρωστίας, δύναμης, ευτυχίας και φυσιολογικότητας. Αναγκαίος όρος βέβαια γι αυτό είναι η ύπαρξη υποταγής και επιβεβαίωσης, τόσο από τους "κατώτερους", όσο και από τους "ισότιμούς" τους. Ε, αυτό, όπως και να το κάνουμε, είναι μια σχέση εξουσίας.
Πόσο ωστόσο ισχύει αυτό το μοντέλο; Ας δούμε μερικά ερωτήματα. Ο κόσμος χωρίζεται, λες και είναι κομμένος με το μαχαίρι του ψωμιού στα δύο; Σε "ανασφαλείς" και σε "εξουσιαστές"; Ή για να το πούμε καλύτερα, σε θύματα και θύτες; Πόσο ντετερμινιστικό είναι το να είναι κανείς ή το ένα μόνο, ή το άλλο; Και  για να το κάνουμε ακόμα πιο πολύπλοκο, πόσο ανασφαλής μπορεί να γίνει κάποιος που έχει αυτοπεποίθηση; Ή μάλλον, πόση ανασφάλεια κρύβει μέσα του; Και επιπλέον: τι ονειρεύεται να γίνει κάποιος ανασφαλής; Πόσο καλά θα αισθανόταν αν άρχιζε κι αυτός να εκμεταλλεύεται τους άλλους;
Ας πιάσουμε λοιπόν το νήμα από την αρχή. Η αλήθεια είναι ότι τα σύνορα ανάμεσα στην εξουσία και την ανασφάλεια, δεν είναι τόσο διακριτά. Και εξηγούμαστε.
Ας περπατήσουμε χέρι χέρι από την ανασφάλεια προς την εξουσία.
Η ανασφάλεια εκφράζεται περισσότερο σαν κάτι που προϋποθέτει τους άλλους. Πιο συγκεκριμένα, η ανασφάλεια έχει δύο προαπαιτούμενα: την ύπαρξη την ύπαρξη της ασφάλειας των γύρω και την αίσθηση της απώλειας. Με άλλα λόγια δε μπορεί να υπάρξει κάποιος ανασφαλής αν δεν υπάρξει κάποιος σίγουρος για τον εαυτό του που επωφελείται ή ακόμα χειρότερα, αν δεν υπάρξει η σιγουριά ότι κάποιος ή όλοι οι άλλοι επωφελούνται από την κάθε κατάσταση. Άρα η ανασφάλεια από αυτή την άποψη, προϋποθέτει την εξουσία. Επιπλέον, η ανασφάλεια ταυτίζεται με την απώλεια. Αλήθεια όμως, τι είναι αυτό που έχει χάσει ένας ανασφαλής; Τι είναι αυτό που θα ήθελε να ανακτήσει; Με άλλα λόγια ο ανασφαλής αποζητά τη δυνατότητά του να επιβεβαιωθεί εις βάρος των γύρω του. Να λοιπόν άλλη μία ακόμα διαδρομή από την ανασφάλεια προς την εξουσία.
Ας περπατήσουμε τώρα προς τα πίσω: από την εξουσία προς την ανασφάλεια. Η εξουσία φαντάζει κάτι αντίθετο από την ανασφάλεια. Κάποιος που έχει στα χέρια του την εξουσία, γνωρίζει ότι αναγκαίος όρος για να συνεχίσει να την έχει ή για να την εφαρμόζει τέλος πάντων, είναι η άσκησή της πάνω σε κάποιους άλλους, που το μόνο που έχουν να χάσουν είναι οι αλυσίδες τους, όπως έλεγε μια ψυχή παλιά. Γνωρίζει πολύ καλά ότι το έδαφος κάτω από τα πόδια του θα χαθεί, αν αυτοί πάνω στους οποίους πατάει αποφασίσουν να φύγουν για κάποιο λόγο. Γνωρίζει μάλιστα ότι όσο αυτή η ιεραρχία συνεχίζεται, μπορεί αυτός ελεύθερα, να τσακίζει όποιον υποτάσσεται στα χέρια του. Έχει με άλλα λόγια πλήρη επίγνωση της κατάστασής και τις δύναμής του. Υπάρχει κάτι που να αποζητά; Θα έλεγε κάποιος βιαστικά ότι το μόνο που ζητάς όταν έχεις στα χέρια σου την εξουσία,είναι κι άλλη εξουσία. Είναι όμως έτσι; Πόσο ασφαλής στην πραγματικότητα μπορεί να αισθανθεί ένας ελέφαντας που ισορροπεί με το ένα πόδι πάνω σε ένα σκαμπό; Πόσο βοηθητική είναι η μάζα, η δύναμη και ο όγκος του, στην προσπάθειά τους να ισορροπήσει; Τι θα γίνει στην περίπτωση που κάποιο από τα πόδια του σκαμπό σπάσει; Σε πόσο δύσκολη θέση έρχεται όταν πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στην ισχύ και το φόβο που αυτή του προκαλεί; Το θέμα με την εξουσία, είναι ότι όση κι αν αποκτήσει κανείς, πάντα πάνω σε κάποιον θα πατάει και πάντα θα πέφτει όταν αυτός αποχωρεί από κάτω του. Η εξουσία λοιπόν είναι η αναμέτρηση με το φόβο του σπασμένου σκαμπό.
 
Θα μπορούσε να πει λοιπόν κανείς περιληπτικά ότι η ανασφάλεια είναι η απεγνωσμένη νοσταλγία ή αναζήτηση της εξουσίας  και η εξουσία είναι η απόγνωση μπροστά στην ανασφάλεια της απώλειας.
Η αλήθεια είναι ότι η ανασφάλεια και η εξουσία υπάρχουν εκεί έξω και συνδέονται με μια τεθλασμένη γραμμή. Ωστόσο ο κόσμος δεν κόβεται στα δύο όπως είπαμε στην αρχή. Τα σύνορα ανάμεσα στην εξουσία και την ανασφάλεια είναι αρκετά θολά και δυσδιάκριτα.


Ας δέσουμε λοιπόν το νήμα κόμπο με ένα τελευταίο ερώτημα:
Είναι ελεύθερος κανείς να αποφύγει τόσο την ανασφάλεια όσο και την εξουσία; Υπάρχει ελευθερία πριν και μετά από αυτές, ή σαν τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, περιμένουν να περάσουμε ανάμεσά τους και ανταγωνίζονται στο ποια θα μας πρωτοκαταπιεί;

Το θέμα είναι ότι το μονοπάτι διπλής κατεύθυνσης που διανύσαμε παρέα, είναι φτιαγμένο από ένα μόνο υλικό, και αυτό δεν είναι η φύση των ανθρώπων, όπως λένε σήμερα. Δεν είναι στη φύση των ανθρώπων να καταπιέζουν και να καταπιέζονται. Δεν είναι στη φύση των ανθρώπων να ακροβατούν ως υποκείμενα ή αντικείμενα κάποιας εξουσίας.
Ο δρόμος από την ανασφάλεια προς την εξουσία είναι χτισμένος με φόβο, από τη μία άκρη μέχρι την άλλη. Αυτό είναι που ενώνει την ανασφάλεια και την εξουσία, αυτό είναι που αποτελεί βασική προϋπόθεση και για τις δύο. Η επιλογή του φόβου έχει προηγηθεί όλων των παραπάνω και στις δύο περιπτώσεις και θεωρείται σχεδόν αυτονόητη. Ο φόβος παρουσιάζεται σήμερα σαν τη φύση του ανθρώπου που γεννά την ανασφάλεια και την εξουσία. Όμως ούτε ο φόβος είναι η φύση του ανθρώπου. Ο φόβος είναι ο κόμπος του νήματος γύρω από το λαιμό του.

Ε, αντί να τον κόψουν, στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι άνθρωποι χάνουν την αναπνοή τους, πάνω που καταλαβαίνουν  και πάνε να ψελίσσουν ότι κάτι τους πνίγει.

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου